How To Protect Your Files Against Data Loss
Fiziksel medya ile dijital veriyi şöyle kabaca bir karşılaştırdığımızda, dijitalin fiziksele karşı olan birçok avantajını kolaylıkla görebiliriz. Taşıması, depolaması ve arayıp bulması daha kolaydır. Kolayca kopyalanabilir ve çok az yer kaplar. Öyle ki, koca bir kütüphanedeki bilgi bile tek bir hard diskin içine sığabilir.
Fakat, dijitalde tutulan verilerin en büyük dezavantajı, fiziksele kıyasla oldukça hassas olmalarıdır. Veri depolama cihazlarının ömürleri iyi saklanan bir kağıt ile kıyaslandığında oldukça azdır ve birkaç yılda bir yenilenmeleri gerekir. Hangi verinin ne zaman ve nasıl zarar göreceğinin de tahmin edilmesi maalesef pek mümkün değildir.
Bu sebeple verileri asıl cihazın dışında birden fazla yerde tutmak oldukça kıymetlidir. Böylelikle bir tanesindeki veriler tamamen bozulsa bile diğer cihazlardan bu kıymetli dosyaları geri getirebiliriz.
Önemli verileri sadece tek bir cihazda tuttuğunuzda ise onları kaybedecek olmanız neredeyse garantidir. Şimdi olmasa da yarın, bir ay sonra ya da yıllar sonra bir sorun elbette oluşacaktır ve bu olduğunda yedeklemenin önemini anlayıp, ya yerde kıvranacak ya da ellerinizi dizlerinize vurup derin bir pişmanlık duyacaksınız. Çünkü verilerinizi geri getirmek için artık çok geçtir.
Ben de geçmişte birçok önemli dosyamı kaybettim. Neyse ki şanslıydım ve bazı veri kurtarma yazılımlarını kullanarak dosyaları geri getirebilmiştim. Yine de bu başarı her zaman garanti değildi.
Basics of Data Backup
Peki, dosyaları yedeklemeliyiz evet, ama ideal bir yedekleme sistemi nasıl olmalı?
Her ne kadar verinin ana cihaz dışında tek bir cihaza yedeklenmesi çoğu zaman yeterli olsa da, ideal olan "3-2-1 stratejisi" olarak da bilinen sistemdir.
Three Copies of The Data
Bu stratejinin ismindeki üç sayısı, verilerin orjinal veri haricinde en az iki farklı kopyasının daha bulunması gerektiğini ifade eder. Böylece bir hatta iki kopya da bozulsa bile verileri geri getirmek daima mümkündür.
Peki, iki kopya neden yeterli değil? Bunun sebebini anlamak için 20GB boyutundaki fotoğraflarınızı içeren bir klasörü düşünün. Hiçbir fotoğrafın bozulmasını istemiyorsunuz fakat fotoğrafların bozulup bozulmadığını tek tek kontrol etmek de olanaksız.
Şimdi de bu dosyalardan birinin 5 byte boyutunda bir bozunmaya uğradığını düşünün. Soru şu: hangisinin bozulup bozulmadığını nereden anlayacaksınız? Eğer ayrı bir checksum dosyası tutmuyorsanız bunu anlamanın tek yolu dosyanın ekstra bir kopyasının daha olmasıdır. Kısa bir zaman aralığında iki ayrı yedeklemenin de bozulmasının ihtimali oldukça düşük olacağından bu üç dosyadan ikisi aynı checksum değerine sahip olacaktır. Farklı olan azınlık ise bozulmuş dosyanın ta kendisidir. Yani demokrasiyi kullanarak bu azınlık dosyayı yok edip, "olması gereken" dosya ile değiştirebilirsiniz!
Bunun haricinde, n+1 sayıda kopya n sayıdaki kopyadan her zaman daha güvenilirdir.
Two Different Media Types
İki sayısı ise kopyaların en az iki ayrı medya tipinde bulunması gerektiğini belirtir. Eskiden fiziksel ve kasetlere kaydedilmiş kopyalar bulundurmak popüler olduğundan, bu madde 3-2-1 stratejisinin önemli bir parçasıydı.
Fakat günümüzde yedeklenmesi gereken veri sayısı çoğaldı ve özellikle de ev kullanıcıları için bunların hepsinin fiziksel bir kopyasını bulundurmak oldukça masraflı ve olanaksız hale geldi. Bu yüzden de bu madde artık bir yerel ve bir bulut kopyası olarak yorumlanıyor. Yine de, teknik olarak bulutta bulunan depolama cihazları yerelde bulunanlarla, pahalı ve kaliteli olmaları dışında, benzer SSD/HDD'lerdir. Bu yüzden de bu madde sadece üçüncü maddenin bir tekrarı haline gelmiştir.
One Off-Site Copy
Üçüncü ve son olarak bir sayısı, en az bir tane kopyanın diğer kopyalardan uzak bir yerde bulunması gerektiğini söyler. Örneğin iki kopya kendi evinde ise, üçüncü kopya da başkasının evinde ya da bulut(lar)da olmalıdır.
Böylece kopyaların bulunduğu evde bir deprem, yangın ya da başka bir doğal afet gerçekleştiğinde, ya da teknik bir aksaklık olup buluttaki veriler silindiğinde bile, diğer bölgedeki kopya(lar) güvende olacaktır.
How Do I Take My Backups?
TODO: Finish this article some time later.